Skarbnica kinematograficzna

Droga wypracowania i wprowadzenia standardów technicznych i filozofii postępowania dotyczącej konserwacji i restauracji filmu trwa od zarania kinematografii. Na jej początku nie było mowy o ochronie w takim sensie,  jak ten termin rozumiemy dzisiaj.

Idea przechowywania i archiwizowania filmów została po raz pierwszy przedstawiona przez Bolesława Matuszewskiego – fotografa, pioniera myśli filmowej oraz, jak donoszą niektóre źródła, operatora firmy Lumière.

Matuszewski urodził się 21 października 1856 roku w Pińczowie, w Kieleckiem. W latach 80. XIX wieku wyjechał do Paryża, gdzie działał jako fotograf m.in. w stowarzyszeniu Lux oraz był jednym z założycieli Stowarzyszenia Muzeum Francuskiej Fotografii Dokumentalnej (1894). Zamiłowanie do fotografii doprowadziło go do założenia wraz z bratem atelier fotograficznego w Warszawie, przy ulicy Marszałkowskiej 111. A w latach 1899-1904 zakładu w Paryżu.

„Główne zadanie każdego cząstkowego Muzeum lub Składnicy kinematograficznej, polegałoby na upowszechnianiu jego katalogu i nie tylko na dokonywaniu zakupów i przyjmowaniu darowizn lecz także na proponowaniu transakcji wymiennych, dzięki którym zbiory mogłyby się wzbogacać.  (…) Stawiałem sobie pytanie czy jakieś jedno archiwum, wielkie centralne Muzeum Kinematograficzne nie wykonałoby tych zadań w sposób prostszy i skuteczniejszy. Nie wydaje mi się jednak, by, przynajmniej w pierwszym okresie idea ta miała szanse powodzenia. (…) W przyszłości, (…) każdy specjalistyczny ośrodek archiwalny nabierze szerszej atrakcyjności można będzie myśleć o organizowaniu we wszystkich krajach wielkich oficjalnych, centralnych archiwów Kinematografii narodowej. (…) Komisja kierująca pracami każdej składnicy powinna przede wszystkim podjąć pracę selekcjonowania, eliminowania wszystkiego, co służyłoby tylko zwykłej rozrywce, nie posiadałoby waloru większej użyteczności. (…) Taki może być system postępowania, takie mogą być korzyści płynące z powstania jednego lub wielu archiwów. Ale samo ich powołanie do życia nie jest problemem, który da się rozwiązać w krótkim czasie. Siła inercji jest prawdziwą siłą i właśnie dla jej przezwyciężenia trzeba podjąć największy trud. Nie mam złudzeń co do możliwości szybkiej realizacji moich projektów. Nie wyobrażam sobie by Akademie, Muzea, Biblioteki, Archiwa, Ministerstwa lub władze administracyjne zdobyły się na pośpiech w organizacji zbiorów dokumentów kinematograficznych. Sprawa doczeka się realizacji, ale wdrożenie odpowiednich działań, jak to zwykle bywa, będzie procesem powolnym i żmudnym.”

W 1995 roku Filmoteka Narodowa wydała Pierwsze w świecie traktaty o filmie Bolesława Matuszewskiego: Nowe źródło historii/Ożywiona fotografia czym jest, czym być powinna, do których lektury serdecznie zachęcamy.