Poliestrowa kopia bezpieczeństwa

„Poliester” to nazwa potoczna, która określa grupę polimerów, zawierających w swoich głównych łańcuchach wiązania estrowe. Poli(tereftalan etylenu), w skrócie PET, wynaleziono w 1941 roku. Znany jest powszechnie w postaci plastikowych opakowań, butelek, czy nawet laptopów, których obudowy wykonane są z tego tworzywa. Stopiony poliester doskonale poddaje się plastyfikacji, natomiast po ochłodzeniu krzepnie, formując szklistą, przezroczystą masę, doskonałą jako podłoże taśmy filmowej. Wprowadzony do przemysłu filmowego w 1955 roku, do dziś pozostaje niezastąpiony. Znany również pod innymi nazwami, nadanymi mu przez producentów, występuje jako Estar (Eastman Kodak), Mylar (Du Pont de Nemours), czy Terphane (Rhône-Poulenc).

W przeciwieństwie do podłoża taśmy filmowej ACETO -  trójoctanu celulozy, otrzymywanego z naturalnego polimeru, jakim jest celuloza, poliester jest całkowicie syntetyczny. Proces jego produkcji polega na wytłaczaniu tafli, która następnie, na gorąco, rozciągana jest do pożądanego kształtu, bez konieczności dodawania plastyfikatorów. Dzięki tej metodzie otrzymywania poliestry są stabilne chemicznie, trudnorozpuszczalne w organicznych rozpuszczalnikach, odporne na parę wodną i tlen z powietrza oraz niezwykle wytrzymałe fizycznie. Te cechy powodują, że jako podłoże dla materiału światłoczułego, poliestry pod każdym względem przewyższają jakościowo niestabilną chemicznie, łatwopalną nitrocelulozę oraz trudnopalną acetylocelulozę.

Badania naukowe dowodzą, że poliestrowe materiały filmowe przechowywane we właściwych warunkach, mogą przetrwać nawet kilkaset lat. Na przestrzeni dziesięciu lat skurcz poliestrowej taśmy wynosi zaledwie 0,03%, natomiast większość przedwojennych materiałów na podłożu NITRO posiada skurcz ok. 1%. Jedynym słabym punktem poliestrowych materiałów światłoczułych jest stosunkowo niewielka adhezja żelatynowej emulsji do podłoża, co w niesprzyjających warunkach przechowywania może skutkować jej rozwarstwianiem. Tak jak w przypadku pozostałych nośników, ekspozycja na promieniowanie UV jest dla nich szkodliwa – taśma absorbuje promieniowanie, tracąc swoje właściwości fizykochemiczne. Jednakże przechowywana w warunkach magazynowych, nie jest na nie narażona.

Skoro świetne właściwości poliestrowej taśmy znane są od lat 40., a jej produkcję rozpoczęto równolegle do taśmy ACETO, pozostaje zastanowić się dlaczego nie zdominowała całkowicie produkcji filmowej. Powodem były między innymi trudności w opracowaniu technologii sklejania poliestru. Sklejki na taśmie NITRO oraz ACETO wykonywane są za pomocą tzw. cementu, który oparty jest na roztworze nitrocelulozy. Rozpuszczalniki w nim zawarte (1,4-dioxan, Dichlorometan, Aceton i Metanol) powierzchniowo rozpuszczają taśmę, która zyskuje klejące właściwości. Po związaniu powstaje sklejka, łącząca poszczególne fragmenty materiału filmowego.

W przypadku trudnorozpuszczalnego poliestru, długo nie opracowano metody efektywnego sklejania. Prace z taśmą poliestrową umożliwiło wprowadzenie na rynek ultradźwiękowej sklejarki do poliestrowych kopii, która podgrzewając taśmę, powoduje jej lepkość, natomiast gwałtowne ochłodzenie utrwala kształt sklejki. Ponadto nawinięcie taśmy poliestrowej na rolkę jest trudniejsze niż w przypadku filmu na innym podłożu. Poliester jest bowiem niezwykle sprężysty. Przede wszystkim brak popularności, zawdzięczał paradoksalnie swojej wytrzymałości mechanicznej – niekiedy zablokowana w kamerze lub projektorze, silnie napięta taśma, niszczyła urządzenie, sama nie pękając nigdy. Pod względem właściwości użytkowych, wynaleziony w 1996 roku poliester nowej generacji – poli(naftalen-etylenu) – PEN, jest znacznie doskonalszy niż powszechnie używany PET, jednak nie został jeszcze do końca przebadany.