Domowa kolekcja – zakażenie pleśnią!

Jak wiemy podstawą bezpiecznego przechowywania naszej kolekcji audiowizualnej są stabilne warunki klimatyczne Domowa kolekcja – zasady przechowywania. Gdy nie są zachowane, materiały filmowe mogą ulec uszkodzeniu wskutek rozwoju mikroorganizmów, tzw. bioterioracji. Atak bakterii, czy pleśni najbardziej zagraża wilgotnym taśmom filmowym. Im większa wilgotność względna powietrza, tym większe ryzyko rozwoju pleśni. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na dynamiczny rozwój mikroorganizmów jest temperatura – im wyższa, tym szybszy rozwój grzybów. Zamoczone materiały filmowe powinny być wysuszone tak szybko, jak to możliwe. Najprostszym działaniem jest suszenie zimnym strumieniem powietrza i spowodowanie przeciągu w pomieszczeniu, np. poprzez otworzenie okien.

Pleśni nie należy usuwać w środowisku wodnym, gdyż w większości przypadków mikroorganizmy powodują hydrolizę żelatyny w warstwie fotograficznej, przez co staje się ona lepka i łatwo rozpuszczalna. Podczas czyszczenia zakażonej taśmy wodą można spowodować wiele nieodwracalnych zniszczeń.
Przy braku specjalistycznego sprzętu mikroorganizmy można usunąć ręcznie, zwilżoną w alkoholu etylowym (spirytusie) szmatką z dodatkiem środka antyseptycznego.  W ten sposób usuwa się jedynie powierzchniowe zanieczyszczenia taśmy, natomiast nie hamuje rozwoju grzybów. Po oczyszczeniu nośnik należy przekopiować i zniszczyć. Samodzielna „dezynfekcja” taśmy wymaga zachowania wyjątkowej ostrożności. Nie możemy zapomnieć o nałożeniu lateksowych rękawiczek, maski wyposażonej w specjalne filtry oraz okularów ochronnych.

Do trwałej dezynfekcji materiałów filmowych stosuje się maszyny, np. czyszczarki, umożliwiające kąpanie taśmy w roztworze rozpuszczalnika z dodatkiem środka antyseptycznego. W tym wypadku w procesie dezynfekcji wymagane jest, aby stosowany środek rozpuszczał się w czterochlorku etylenu. Wystarczającą rozpuszczalność wykazuje p-chloro-m-krezol stosowany w czyszczarkach ultradźwiękowych. Znany pod nazwą RASCHIT, jest bezbarwną substancją krystaliczną o słabym zapachu, nieco rozpuszczalną w wodzie, natomiast bardzo dobrze w alkoholu.
Aby uzyskać całkowitą pewność zniszczenia mikroorganizmów należy przeprowadzić także dezynfekcję metalowych pudeł i poliestrowych rdzeni, a najlepiej poddać je utylizacji i wymienić na nowe.

Nasza kolekcja filmów może zostać również zaatakowana przez owady, co najczęściej jest spowodowane nieodpowiednimi warunkami przechowywania, czy niewłaściwą lokalizacją domowego archiwum. W celu ratowania pojedynczych rolek filmu stosuje się domowe środki zwalczania owadów, zawijając zaatakowane przedmioty w plastykową folię na okres około dwóch tygodni. Należy uważać, aby materiały filmowe nie zetknęły się bezpośrednio ze środkami owadobójczymi.

Zanim włączymy do domowego zbioru nowo pozyskane materiały  zawsze należy je dokładnie sprawdzić, zwłaszcza te pochodzące z niepewnego źródła - piwnicy lub strychu. Należy upewnić się, że nie są one zaatakowane przez owady lub pleśnie.

Celem uzyskania porady konserwatora lub szczegółowych informacji dotyczących dezynfekcji skantaktuj się ze specjalistami z Zespołu Konserwacji Materiałów Nitro Filmoteki Narodowej kons_nitro@fn.org.pl.